اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 510 |
| تعداد مقالات | 4,413 |
| تعداد مشاهده مقاله | 8,296,545 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,288,807 |
مستدرک‌نویسی: چیستی، ضوابط، ویژگیها، مزایا و آسیبها | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| مقاله 14، دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 33، مهر 1402، صفحه 317-345 اصل مقاله (736.91 K) | ||
| نوع مقاله: علمی - مروری | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/qhs.2023.244307.3744 | ||
| نویسنده | ||
| سید رضا شیرازی* | ||
| استادیار پژوهشکده علوم اسلامی، بنیاد پژوهشهای اسلامی، آستان قدس رضوی، مشهد، ایران. | ||
| چکیده | ||
| یکی از سنتهای پژوهشی اصیل حدیث، مستدرک‌نویسی است. این مهم، در طول تطور به علت مشخص نبودن ضوابط آن و خالی بودن عرصه از پژوهشی که موضوع آن «مستدرک‌نویسی» باشد دچار آسیبهایی شده است. در این پژوهش، که از جهت جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای و از جهت روش توصیفی است، با پیگیری پژوهشهایی که درباره مستدرک‌نویسی انجام گردیده است و مراجعه به تعداد زیادی از تألیفاتی که به نام مستدرک و اصطلاحات همسو با آن چاپ شده‌اند، تلاش بر ضابطه‌مندنمودن مستدرک‌نویسی و تمایز آن با اصطلاحات همسو شده است. در ادامه به ارایه ویژگیها، مزایا و آسیبهای مستدرک‌نویسی پرداخته است. بنا بر نتایج حاصل از این مقاله، مستدرک به «کتابی که به هدف جبران و تکمیل استقرا و جمع‌آوری کتابی دیگر مبتنی و مقیّد به مبانی و روش مؤلف آن و بر طبق ساختار آن، تألیف می‌شوند» اطلاق می‌گردد و با تکمله‌نویسی، تذییل‌نویسی، ملحق‌نویسی متفاوت است. عدم رعایت اصل اساسی در مستدرک‌نویسی، انحراف از استدراک، اشتباه مبنایی در استدراک، اشتباه مصداقی در استدراک و تسامح در کاربرد معنای مستدرک، استفاده از قالب مستدرک به جای ویراست جدید از آسیبهای مستدرک‌نویسی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ضوابط مستدرک‌نویسی؛ آسیبهای مستدرک‌نویسی؛ تکملة‌نویسی؛ تذییل‌نویسی؛ زوائدنویسی؛ ملحق‌نویسی؛ مستخرج‌نویسی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Mustarak: what is it, Criteria, Characteristics, Advantages and Disadvantages | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Seyyed Reza Shirazi | ||
| Assistant Professor, Research Center for Islamic Studies, Islamic Research Foundation, Astan Quds Razavi, Mashhad, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| One of the original research traditions of hadith is Mustadrak. This important thing has been damaged during the development due to the lack of clarity of its criteria and the absence of a field of research whose subject is "Mustadrak". In this research, which is for the purpose of collecting library information and descriptive method, by following up on the researches that have been done about Mustadrak and referring to a large number of works that have been published under the name of Mustadrak and terms aligned with it, an attempt is made to standardize Mustadrak and Its distinction is aligned with terminology. In the following, it presented the features, advantages and disadvantages of Mustadrak. According to the results of this article, Mustadrak refers to "a book that is written for the purpose of compensating and completing the induction and collection of another book based on and bound by the principles and methods of its author and according to its structure" and different from "Takmila","Taziyl" and "molh'agh". Non-observance of the basic principle in Mustadrak, deviation from "Istidrak", basic mistake in Istidrak, mistake of example in Istidrak and tolerance in using the meaning of Mustadrak, use of Mustadrak format instead of new edition is some of the harms of Mustadrak | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| The rules of Mustadrak, the harms of Mustadrak, Takmila, Taziyl, Zavai'd, Molh'agh, Mostakhraj | ||
| مراجع | ||
|
آقا بزرگ طهرانی، محمدمحسن. (۱۴۰۳). الذریعه الی تصانیف الشیعه. تصحیح علینقی منزوی و احمد منزوی. بیروت: دار‌الاضواء.
آل بن ناجی، طارق بن محمد. (۱۴۲۵). التذییل علی کتب الجرح و التعدیل. کویت: مکتبة المثنی الاسلامیة.
ابن صلاح، عثمان بن عبدالرحمن. (۱۹۹۵). مقدمة ابن الصلاح فی علوم الحدیث. تصحیح صلاح محمد عویضه. بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن منظور، محمد بن مکرم. (بی‌تا). لسان العرب. بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر.
ابو شهبة، محمد. (بی‌تا). الوسیط فی علوم ومصطلح الحدیث. مصر: دارالفکر العربی.
ابوزهو، محمد. (۱۴۰۴). الحدیث و المحدثون. ریاض: الرئاسة العامة لإدارة البحوث العلمیة.
البراقی، السید حسین. (۱۴۲۴). تاریخ الکوفة (مع استدراکات سید محمد صادق بحرالعلوم). قم: المکتبة الحیدریة.
الجدعانی، مجمول. (۱۴۳۵). استدراک الفقهی تأصیلا و تطبیقا. مکه: الملتقی العلمی.
الحسون، خلیل بنیان. (۱۴۰۷). «المستدرک علی معجماتنا». آداب المستنصریة، ش 15، صص 41-104.
الحسینی، سید احمد. (۱۳۹۳). مستدرک الذریعة الی تصانیف الشیعة. قم: مجمع الذخائر الاسلامیة.
الخزاعی، فایزة بنت عبدالله بن غطیش. (۱۴۳۸). المستدرک علی الصحیحین للامام الحاکم- دراسة و تحقیق من کتاب الفتن و الملاحم الی نهایة کتاب المستدرک (پایان‌نامه دکترا). عربستان: دانشگاه جامع ام القری.
الدارقطنی، علی‌بن عمر. (۱۴۰۵). الالزامات و التتبع. بیروت: دارالکتب العلمیه.
السلیمانی، مصطفی بن اسماعیل. (۱۴۲۱). اتحاف النبیل بأجوبة اسئلة علوم الحدیث و الجرح و التعدیل. تحقیق مقبل الوادعی. عجمان: مکتبة الفرقان.
الشرباصی، احمد. (۱۳۸۸). «استدراکات علی الموسوعه العربیه المیسره». الوعی الاسلامی، ش 47.
الشعیبی، سعید بن محمد. (بی‌تا). الفوائد المخرجة من اصول مسموعات سعید بن محمد البحیری. تحقیق اسامة عبدالعظیم. بیروت: دارالکتب العلمیة.
العبیدی، رشید عبدالرحمن. (۱۹۷۵). تهذیب اللغة المستدرک علی الاجزاء السابع و الثامن و التاسع. بغداد: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
الفحام، علی. (۱۴۳۶). مستدرک الکافی. کربلای معلی: العتبة الحسینیة المقدسة.
امام خمینی، سید روح الله. (۱۴۱۰). المکاسب المحرمة (مع تذییلات مجتبی طهرانی). قم: اسماعیلیان.
بن طلعت، محمد. (۱۴۲۵). التذییل علی کتاب تهذیب التهذیب. ریاض: اضواء السلف.
بیستگانی، احمد موذنی. (۱۳۸۹). بررسی و نقد مستدرک‌های نهج‌البلاغه (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). قم: دانشگاه علوم حدیث.
جدیدی نژاد، محمد رضا. (۱۴۲۹). معجم مصطلحات الرجال و الدرایة. قم: دارالحدیث.
جعفریان، رسول. (۱۳۸۰). «کتابشناسی حجاب». آینه پژوهش، ج 69، ش 12، صص 106-112.
حاکم نیشابوری، محمد. (۱۴۱۷). المستدرک علی الصحیحین. تحقیق الوادعی. قاهره: دار الحرمین.
حاکم نیشابوری، محمد بن محمد. (۱۴۰۶). المستدرک علی الصحیحین و بذیله التلخیص للحافظ الذهبی. تصحیح یوسف المرعشی. بیروت: دارالمعرفة.
حسن‌زاده آملی، حسن. (۱۴۰۰). تکملة منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة. تهران: اسلامیه.
حسینی، احمد بن محمد. (۱۴۲۸). صلة التکملة لوفیات النقلة. تحقیق: شار عواد معروف. بیروت: دارالغرب الإسلامی.
حسینی، عبدالزهراء. (بی‌تا). مصادر نهج البلاغة و اسانیده. بیروت: دار الزهراء.
خلف، نجم عبدالرحمن. (۱۴۲۲). استدراکات علی تاریخ تراث العربی لفؤاد سزکین فی علم الحدیث. بیروت: مجمع الفقه الاسلامی.
خلیلی، میثم. (۱۳۹۵). بررسی محتوایی- قرآنی فضایل اهل بیت (ع) در کتاب مستدرک علی الصحیحین حاکم نیشابوری (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). آمل: دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم.
خوئی، سید‌ابوالقاسم. (۱۳۶۹). معجم رجال‌‌الحدیث و تفصیل طبقات‌‌الرواه. قم: نشر آثار شیعه.
دوزی، رینهارت. (۱۹۷۳). «المستدرک علی المعاجم العربیة». المورد، ج 2، ش 4، صص 253-261.
ذهبی، شمس الدین. (۱۴۰۳). سیر اعلام النبلاء. تحقیق شعیب الارنؤوط. بیروت: مؤسسة الرسالة.
راد، علی. (۱۳۸۷). «مستدرک نگاری؛ گونه شناسی نمونه های برتر مستدرکات حدیثی». مشکو‌ة، ج 100، ش 27، صص 44-62.
سیوطی، جلال الدین. (۱۴۲۳). تدریب الراوی فی شرح تقریب النواوی. ریاض: دار العاصمة.
شعرانی، ابوالحسن. (۱۳۷۸). استدراک علی الفصل الثالث من تشریح الافلاک. تهران: اسلامیه.
شمسی باشا، خیرالدین. (۱۴۰۷). «استدراک علی دیوان دیک الجن.». التراث العربی، ش 25-26، صص 264-275.
شوشتری، محمد تقی. (۱۴۰۱). الاخبار الدخیلة. تهران: مکتبة الصدوق.
صدرایی خویی، علی. (۱۳۹۰). «اولین مستدرک صحیفه سجادیه». میراث شهاب، جلد 63-64، ش 17، صص 28-52.
عبدالحمید، ریاض. (۱۳۹۶). «نص مستدرک من کتاب العبر». مجلة المجمع اللغة العربیة بدمشق، الجزء 3، صص 537-573.
عبدالرحمن بن قاسم، محمد. (۱۴۱۸). المستدرک علی مجموع فتاوی شیخ الاسلام. عربستان: الاوقاف السعودیة.
عرفانیان یزدی، غلامرضا. (۱۳۷۵). تتمیم کتاب أصول الفقه (أصالة البراءة، أصالة الاشتغال، أصالة التخییر). تحقیق: محمدرضا مظفر و غلامرضا عرفانیان یزدی. قم: مکتب الإعلام الإسلامی.
عریضی، علی بن جعفر. (۱۳۶۸). مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها. مشهد: موسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث.
غلام علی، مهدی. (۱۳۹۸). سبک شناخت کتابهای حدیثی. تهران: سمت.
فرید، احمد. (۱۴۲۶). الإمام البخاری و صحیحه الجامع. قاهره: دار العقیده.
فلاح زاده ابرقویی، سید حسین. (۱۳۸۷). «روش حدیثی محدث نوری در مستدرک الوسائل». حدیث و اندیشه، جلد 5، ش 3، صص 78-95.
قادری، محمد بن طیب. (بی‌تا). الاکلیل و التاج فی تذییل کفایة المحتاج. مغرب: الجمعیة المغربیة.
قاسم پور، محسن؛ و سلمان نژاد، مرتضی. (۱۳۹۳). «اعتبارسنجی و روش‌شناسی اولین مستدرک نهج البلاغه». حدیث پژوهی، جلد 12، ش 6، صص 65-94.
قبوس، ایمان بنت سالم. (۱۴۳۶). الاستدراک الاصولی دراسة تأصیلیة تطبیقیة علی المصنفات الاصولیه من القرن الثالث الی القرن الرابع عشر هجریا (پایان‌نامه دکترا). ریاض: دانشگاه ام القری.
کاشف الغطاء، هادی. (۱۴۳۷). مدارک نهج البلاغة و دفع الشبهات عنه. نجف اشرف: مؤسسة کاشف الغطاء.
کمره‌ای، محمد باقر. (۱۳۹۸). تکملة منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة. تهران: اسلامیه.
گراوند، نجمیه. (۱۳۹۹). تحلیل مبانی و روش‌های فقه الحدیثی محدث نوری در مستدرک الوسائل (پایان‌نامه دکتری تخصصی). ایلام: دانشگاه ایلام.
گروه محققین معهد المخطوطات العربیة. (۱۳۸۱). «المستدرک علی معجم ما نشر من المخطوطات فی عام 1960». مجلة معهد المخطوطات العربیة، صص 351-359.
مددی، سید احمد. (خارج فقه). http://www.ostadmadadi.ir.
مدیرشانه‌چی، کاظم. (۱۳۸۸). درایة الحدیث. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
مرتضی زبیدی، محمد بن محمد. (۱۴۱۴). تاج العروس من جواهر القاموس. محمد بن یعقوب فیروزآبادی و علی شیری. بیروت: دار الفکر.
مرعشلی، یوسف. (۲۰۱۷). مصادر الدراسات الاسلامیه. بیروت: دار المعرفة.
مظفری، راضیه. (۱۳۹۷). تحلیل مبانی و روش محدث نوری در اعتبار سنجی روایات با تاکید بر خاتمه مستدرک الوسائل (پایان‌نامه دکتری تخصصی). تهران: دانشگاه تهران.
معارف، مجید. (۱۴۰۰). جوامع حدیثى اهل سنت. تهران: سمت.
معارف، مجید. (۱۳۸۱). «زوائدنویسی در حدیث اهل سنت». مقالات و بررسی ها، جلد 72، ش 35، صص 35-50.
ملکشاهی، احمد. (۱۳۸۰). «استدراکی بر مقاله کتابشناسی حجاب». آینه پژوهش، جلد 71-72، ش 12، صص 166-172.
منتجب‌الدین، علی بن عبیدالله. (۱۳۶۶). الفهرست. تحقیق: جلال الدین محدث، علی بن عبیدالله منتجب‌الدین، محمود مرعشی و محمد سمامی حائری. قم: کتابخانه آیت الله العظمی مرعشی.
منذری، عبدالعظیم. (۱۴۰۵). التکملة لوفیات النقلة. تحقیق بشار عواد معروف. بیروت: موسسه الرسالة.
موحد ابطحی، سید محمد باقر. (۱۴۱۳). مستدرک عوالم العلوم. قم: مؤسسة الامام المهدی.
موسوی فر، سید صادق. (۱۳۷۶). تمام نهج البلاغة. مشهد: مؤسسه صاحب الزمان.
مونتیه، ادوراد. (۱۳۶۰). تفصیل آیات القرآن الحکیم بانضمام کتاب المستدرک. ترجمه‌ی محمد فواد عبدالباقی. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
نمازی شاهرودی، علی. (۱۴۱۴). مستدرکات علم رجال الحدیث. تهران: فرزند مولف.
نمازی شاهرودی، علی. (۱۴۱۳). مستدرکات علم رجال الحدیث. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. دفتر انتشارات اسلامی.
نوری، حسین بن محمدتقی. (۱۴۰۸). مستدرک الوسائل. مؤسسة آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث. بیروت: موسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث.
نوری، میرزا حسین. (۱۴۱۷). خاتمة المستدرک. قم: مؤسسه آل البیت.
نووی، یحیی بن شرف. (۱۹۹۴). صحیح مسلم بشرح النووی. مؤسسة قرطبة. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 359 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 241 |
||